У Варшаве шматдзетную беларускую сям’ю высяляюць з кватэры за неаплату. Але яны ўпэўненыя, што нават пераплацілі
Фёдар з жонкай і чатырма дзецьмі два гады арандавалі кватэру ў Варшаве. З уладальнікам былі незвычайныя дамоўленасці: ён абяцаў дадаць мэблю і тэхніку, а беларус — зрабіць касметычны рамонт. Але ні адзін, ні другі цалкам абяцанні не выканаў. Ускладнілася канфліктамі, якія скончыліся выклікам паліцыі і ўзломам дзвярэй. Most выслухаў абодва бакі.
Уваход у кватэру пасля таго, як пілілі балгаркай. Фота з архіву Фёдара
Пасля пераезду ў Польшчу сям’я год жыла ў цэнтры для бежанцаў. Але ў нейкі момант давялося з’ехаць і хутка шукаць новае жытло. Знаёмы параіў Фёдару арэндадаўцу, у якога сам раней арандаваў кватэру. У адрозненне ад многіх, ён пагадзіўся прыняць шматдзетную сям’ю.
Арэнда каштавала 3800 злотых (каля 900 еўра). Фёдар з жонкай пагадзіліся на гэтую суму, але з умовай, што ўласнік палепшыць жыллёвыя ўмовы.
— У кватэры не было мэблі. Усё, што было на кухні, [прыйшлося выкінуць]. Пліта жахлівая, ёй каля 40 гадоў. У халадзільніка дзверцы не закрываліся шчыльна. Быў пах з ракавіны на кухні, — кажа мужчына.
Дасягнулі таксама вуснай дамоўленасці: Фёдар зробіць касметычны рамонт (ён — майстар), а ўзамен Марцін, уласнік кватэры, зменшыць арэндную плату. Аднак па словах беларуса, праца каштавала «смешную» суму — 7 000 злотых (1650 еўра) за 43 м².
«Не было сэнсу выціскаць з яго кожную капейку»
І Фёдар, і Марцін выканалі свае абавязкі толькі часткова.
Паводле беларуса, праз некалькі тыдняў уласнік прывёз надзіманы матрац, каб цяжарная жонка Фёдара не спала на падлозе, а праз месяц — ложак і пральную машыну. Пазней з'явіліся канапа, дзіцячы ложак, стол і крэслы, дзве невялікія шафы і камод. Але галоўнага — паляпшэння на кухні — сям’я не дачакалася.
— Я зрабіў рамонт «пад ключ» у адным пакоі. Ён заплаціў 2 000 злотых (470 еўра). За другі пакой — 500 злотых (120 еўра), хоць я яго таксама ацэньваў у 2 000 (470 еўра). У выніку я выканаў 70 % працы, то-бок ён вінны быў яшчэ 2 500 злотых (590 еўра). Але ён вельмі сквапны. Я сабраў усю мэблю — ён заплаціў 50 злотых (12 еўра). Не было сэнсу змагацца. Я не хацеў бясплатна працягваць паляпшаць умовы ў яго кватэры.
Акрамя таго, беларус вырашыў, што праводзіць рамонт і адначасова жыць з трыма дзецьмі і цяжарнай жонкай немагчыма. Таму ён прыпыніў рамонт і паведаміў пра гэта арэндадаўцу.
Але сям’я працягвала жыць у кватэры і перыядычна звярталася з просьбамі ліквідаваць паломкі. Уласнік абяцаў, але, як толькі атрымліваў арэндную плату, шчасліва забываў пра іх.
«Гатова цяпер выйсці ў акно»
У ліпені 2025 года тэрмін арэнды сканчаўся. Уласнік прыехаў за аплатай за два месяцы — чэрвень і ліпень. У адказ Фёдар запатрабаваў альбо выправіць паломкі (у тым ліку замяніць пашкоджаны механізм балконных дзвярэй), альбо знізіць арэндную плату да рынкавага ўзроўню. Уласнік катэгарычна адмовіўся. Узнік канфлікт.
— Мы перажылі прыходы міліцыі ў Мінску, акупацыю Бучы. У нас ПТСР — і ў жонкі, і ў мяне. У мяне яго дыягнаставалі яшчэ ва Украіне — пасля перажытага ў Беларусі. Ён гэта ведаў, але пачаў павышаць голас пры жонцы. Сказаў: «Я не працягваю дамову». Жонцы стала дрэнна…
— Яна кажа: «Мне так дрэнна, што я гатовая зараз выйсці ў акно». Яе настолькі замучыла гэтая сітуацыя, што яна сказала такія страшныя рэчы. Што ў Беларусі нас мучыў у сваёй кватэры АМАП, што ва Украіне мы перажылі вайсковую акупацыю, расійскіх жаўнераў. І тут, у Польшчы, мы сутыкаемся з тым, што людзі так паступаюць, — кажа мужчына.
Я бачу, яна зараз праўда скокне з балкона. У нас чацвёрты паверх. Каб яна гэтага не зрабіла, я сказаў, што сам выскачу ў акно, калі ён не пакіне памяшканне.
Марцін выйшаў з кватэры, але выклікаў паліцыю.
«Занадта буйныя парушальнікі спакою»
Патруль прыехаў прыкладна праз 15 хвілін. Фёдар не адкрыў.
— У жонкі і дзяцей дакументы ў парадку: у іх дадатковая абарона. У мяне — адмова. Я падаў апеляцыю, але яе не ўхвалілі. Цяпер маёй справай займаецца іншы юрыст.
Праз зачыненыя дзверы Фёдар паведаміў паліцыі, што канфлікт будзе вырашаць праз суд. Патруль з'ехаў. Далей — па словах беларуса — Марцін пачаў хадзіць па суседзях, каб назваць сям’ю «буйнымі парушальнікамі спакою».
Фёдар кажа, што ў пачатку 2025 года адразу некалькі разоў прыязджала паліцыя — сусед паверхам вышэй прыходзіў пасля змены і жадаў адпачыць, а дзеці былі цэлы дзень дома з-за марозу. Патруль прыехаў у 21:20 — калі сям’я ўжо лягла спаць.
Той жа вечар Марцін напісаў, што не працягвае дамову «з-за парушэння цішыні і частых выклікаў паліцыі». Адправіў гэта праз SMS і Telegram.
«Працэс можа заняць год»
Сям’я звязалася з юрыстам. Той растлумачыў, што ўласнік мае права не працягваць дамову і выселіць праз суд. Але паколькі ў кватэры жывуць непаўналетнія, гэта можна зрабіць толькі на падставе судовага рашэння.
Таксама не была заключана «аказіянальная» дамова, якая дазваляе хуткае высяленне.
— Мы яму тлумачылі, што можа быць суд. Але працэс можа заняць год. І ўсё гэты час мы тут жывём, калі так вырашым. За гэты час з нас запатрабуюць у лепшым выпадку толькі рыначную арэнду і выдаткі, — тлумачыць беларус.
«Ён таргуецца — мы шукаем кампраміс»
Паралельна сям'я актыўна шукала варыянт для пераезду. Па словах мужчыны, знайсці новае жыллё з чатырма маленькімі дзецьмі — задача не з простых.
— У нас быў адзін варыянт — з 1 жніўня. Я напісаў Марціну і прапанаваў сустрэцца, каб вырашыць усе нашы юрыдычныя пытанні. Першае — падпісаць адсутнасць прэтэнзій з яго боку. У нас нідзе па дакументах не было прапісана, што я меў права рабіць рамонт. Таму ён можа запатрабаваць [вярнуць памяшканне ў першапачатковы выгляд]. Плюс па дакументах мы прынялі памяшканне ў спраўным стане, хоць яно не было ў спраўным стане. Гэта мой юрыдычны касяк, — прызнае мужчына.
Другое патрабаванне Фёдара тычылася раней выкананых ім рамонтных работ-мужчына настойваў на справядлівай аплаце і быў гатовы абмяркоўваць яе памер. Трэцяе-вяртанне розніцы паміж фактычна выплачанай арэнднай платай за два гады і рэальнай рынкавай коштам жылля з улікам яго фактычнага стану.
— Я палічыў, што гэта ад 10 да 20 тыс.злотых (2360 — 4700 еўра). За два гады сума арэнды — 91.200 злотых (21 500 еўра). Калі адняць 20 тыс. злотых і падзяліць на 24 месяцы, атрымаецца 2.967 злотых (700 еўра). Гэта аб'ектыўная цана, якая адпавядае умовам. Калі адняць 10 тыс. (2360 еўра)— гэта 3384 злотых у месяц (800 еўра), — дзеліцца падлікамі беларус. — І гэта не ўльтыматум. Гэта абмяркоўваецца пытанне.
Арэндадаўца пагадзіўся на сустрэчу, але ў прызначаны час так і не прыехаў. А сям'я ўпусціла варыянт для пераезду і засталася жыць у кватэры.
«Ламалі дзверы балгаркай»
Праз тыдзень уласнік сам выйшаў на кантакт і папрасіў сустрэцца не ў кватэры. Яны сустрэліся на тэрыторыі ЖК. Фёдар паўтарыў свае патрабаванні. Марцін адказаў:
— Я не жадаю нічога чуць. Вы павінны заплаціць і з’ехаць. Я нічога не буду падпісваць. І дадаў: «Я хачу ў кватэру».
Фёдар адмовіўся, бо баяўся за дзяцей. Марцін выклікаў паліцыю. Але супрацоўнікі проста стаялі ля дзвярэй і паехалі.
Пазней уласнік выклікаў спецыяліста — і пачаў ламаць дзверы балгаркай. Былі — уласнік, жанчына, дворнік і чалавек з балгаркай. Фёдар прасіў не ламаць, жонка выклікала паліцыю. Калі патруль прыехаў, дзверы ўжо былі зламаныя.
Фёдар прасіў прыняць заяву і забяспечыць бяспеку, але патруль адмовіўся — сказалі, трэба звяртацца ў аддзел.
— Мяне прымусілі падпісаць, быццам бы мы заўтра з’едзем. І пагражалі, што працягнуць ламаць дзверы.
«Могуць быць такія праблемы»
На другі дзень раніцай нехта праз дзірку ў дзверы заявіў, што новы арандатар падпісаў дамову з 1 жніўня. Фёдар запытаў дакумент і пагражаў паліцыяй — мужчына адышоў.
— Юрыст сказаў, што ўласнік мае права так зрабіць. Могуць быць такія праблемы. Мы шукаем жыллё. Мы не на мяжы беднасці. Мы можам аплачваць арэнду. Але нам няма куды з’язджаць. Як шматдзетная сям’я, мы можам разлічваць на сацыяльнае жыллё, жонка падае дакументы — але гэта доўгі працэс.
Фёдар па-ранейшаму кансультуецца з юрыстамі. Жонка двойчы хадзіла ў паліцыю — але атрымала адмовы. Першы раз ёй сказалі прынесці шмат папер з дзіцем — было нязручна. Другі раз прынялі заяву, але потым адмовілі. Яна дала просьбу зафіксаваць адмоў — але адмовілі.
Сям’я накіравала скаргі ў паліцыю, пракуратуру і да амбудсмена. Пакуль прыйшло толькі запрашэнне даць паказанні ў жніўні.
Шантажаваў і патрабаваў грошы за тое, што з’едзе
Most звязаўся з другім бокам канфлікту — уласнікам кватэры Марцінам. Мужчына сцвярджае, што пры заключэнні дамовы арэнды дамоўленасці з арандатарамі былі зусім іншыя. Так, Фёдар павінен быў адрамантаваць кватэру за агавораную суму (якую суразмоўца не называе), але ў выніку не скончыў рамонт, заявіўшы, што для яго гэта аказалася нявыгадна.
Марцін пацвердзіў, што за свой кошт купіў у кватэру мэблю (у тым ліку дзіцячую) і пральную машыну. Ён падкрэсліў, што ўсе гэтыя рэчы яму самому не былі патрэбныя — ён толькі хацеў дапамагчы беларусам.
Аднак, на думку Марціна, з цягам часу Фёдар пачаў праяўляць залішнюю патрабавальнасць і чапляцца да дробязяў. Напрыклад, прасіў замяніць ушчыльняльныя гумкі на вокнах. Арэндадаўца лічыць, што гэта капрыз, а не рэальная неабходнасць.
Марцін сапраўды вырашыў скасаваць з жыхарамі дамову арэнды. Як ён патлумачыў, прычынай сталі неаднаразовыя выклікі паліцыі суседзямі. Паводле яго слоў, гэта было прынамсі чатыры разы з пачатку года, а з кватэры чуліся крыкі, гукі збіцця, плач жанчыны і дзяцей.
Марцін лічыць, што Фёдар праяўляе агрэсію да сваёй жонкі і не жадае мець справу з арандаўцаўцамі, што выклікаеь занепакоенасць у навакольных.
Калі арандадаўца папрасіў сям’ю з’ехаць, Фёдар, паводле яго слоў, паспрабаваў яго шантажаваць. Марцін кажа, што мае фатаграфіі патрабаванняў, якія беларус даслаў яму ў Telegram у выглядзе знікаючых паведамленняў. З іх нібыта вынікае, што Фёдар згодны з’ехаць толькі за грашовую кампенсацыю.
У адваротным выпадку, сцвярджае Марцін, ён пагражае выдаткамі, якія могуць скласці да 250 000 злотых (каля 60 тысяч еўра). Фатаграфіі, што пацвярджаюць гэтыя словы, суразмоўца рэдакцыі на момант размовы не падаў. Пазней журналісты некалькі дзён спрабавалі звязацца з мужчынам па тэлефоне і электроннай пошце, але ім гэта не ўдалося.
Барыкадуецца і не паказвае дакументы
Марцін прызнаецца, што спачатку не хацеў даводзіць сітуацыю да канфлікту. Аднак, паводле яго слоў, падчас адной з апошніх сустрэч Фёдар нібыта перайшоў межы — пачаў пагражаць яму збіццём, а калі Марцін адмовіўся пакінуць кватэру, выцясніў яго сілай.
Арэндаўца абураны тым, што не мае доступу да ўласнай нерухомасці. Ён сцвярджае, што звяртаўся ў паліцыю, аднак гэта не дапамагло: Фёдар барыкадуецца ўнутры і адмаўляецца паказваць дакументы.
Марцін падкрэслівае, што не хоча больш мець ніякіх спраў з Фёдарам. Паводле яго слоў, ён ужо здаў кватэру іншаму арандатару і настойвае на тым, каб беларуская сям’я пакінула жыллё. Таксама ўласнік патрабуе выплаціць запазычанасць за апошнія два месяцы арэнды.