«Dla nacyjanalnaha mifa dastatkova taho, što «my pieramahli ich, adstajali svaju ziamlu». Adkaz na niepapularnaje mierkavańnie Antosia Žukava
Nie razumieju, navošta ŭvohule dzień vajskovaj słavy, ale što tyčycca arhumientaŭ suprać bitvy pry Oršy, to mušu nie pahadzicca, adreahavaŭ u fejsbuku na niepapularnaje mierkavańnie Antosia Žukava adzin z administrataraŭ biełaruskaj Vikipiedyi Uładzisłaŭ Čachovič.
Pa-pieršaje, treba zabyć pra toje, što «nacyi źjavilisia tolki ŭ XIX stahodździ» — heta ŭsio navukovaja teoryja, a my havorym pra nacyjanalny mif, dzie niama takich umoŭnaściaŭ. I skandynavy Rahvałodavičy, i litoŭcy Hiedziminavičy ŭciahvajucca ŭ nacyjanalny mif biełarusaŭ, nie zvažajučy na etničnaje pachodžańnie, vieru i daŭnaść hadoŭ, kali nijakich biełarusaŭ nie isnavała. Hetak ža robiać absalutna ŭsie nacyi.
My stupili na ślizkuju ściežku «nacyj nie isnavała da XIX stahodździa» ŭ sprobie pieraadoleć supiarečnaści i kanflikty ź litoŭcam vakoł spadčyny VKŁ.
Na žal, naša samanazva sasłužyła kiepskuju słužbu, što ciapier, źjaŭlajučysia naščadkami tych ludziej, jakija žyli ŭ VKŁ, kiravali VKŁ i vajavali za VKŁ, žyvučy ŭ miežach, jakija supadajuć ź miežami VKŁ, i razmaŭlajučy na movie, jakaja źjaŭlajecca naturalnym praciaham dziaržaŭnaj movy VKŁ, vymušanyja jašče kamuści niešta dakazvać pra svaje pravy i, što samaje haniebnaje — apraŭdvacca i vybačacca ŭ razmovach pra spadčynu VKŁ.
My sami siabie zahaniajem u pastku maładoj nacyi. Pasprabujcie patłumačyć palakam, što ŭ Hrunvaldskaj bitvie pieramahli nie jany, što ŭ bitvie pad Vienaj Jeŭropu ad asmanaŭ vyratavali niejkija inšyja palaki, bo «sučasnyja nacyi źjavilisia tolki ŭ XIX stahodździ».
Pasprabujcie anhličanam patłumačyć, što karol Artur i karaleva Boŭdyka heta nie jany, što ŭ bitvie pry Azienkury ŭ 1415 hodzie pieramahli niejkija inšyja anhličanie. Pasprabujcie im, anhličanam i francuzam, patłumačyć, što heta prosta fieadalnyja vojny, jakija nie majuć da ich nijakaha dačynieńnia, što hinuli za manarcha, a nie za svoj narod i da t.p.
Raskažycie italjancam, što ich nie isnavała da XIX stahodździa, bo i dziaržavy takoj nie było, što Arčymbolda miłaniec, Biernini nieapalitaniec, a Mikiełandžeła fłarencijec, ale nijakija nie italjancy «ŭ sučasnym razumieńni hetaha słova». I daruj Boža vam skazać, što italjancy nie majuć nijakaha dačynieńnia da Staražytnaha Ryma, bo heta było vielmi daŭno i italjancami jany siabie nie nazyvali, a tyja, chto nazyvalisia italikami — byli na druhich rolach i vajavali z rymlanami. Va ŭsich vypadkach surazmoŭca pakrucić palcam kala skroni.
Nacyi nie ŭźnikajuć u pavietry, im papiaredničajuć kankretnyja narody i kankretnyja dziaržavy, u miežach jakich jany vyśpiavajuć.
Kali vam ciažka kazać pra toje, što pieramohi pad Hrunvaldam i Oršaj — heta pieramohi biełaruskaj nacyi, bo «nacyi ŭ sučasnym razumieńni źjavilisia tolki ŭ XIX stahodździ», to dumajcie pra biełarusaŭ nie jak pra nacyju, a jak pra narod ci etnas (choć heta ŭsio baki adnaho miedala). U jakim časie b vy ni zrabili histaryčny zrez, na lubym ź ich budzie adzin i toj ža narod. Jon moža źmianiać nazvy, relihiju, kulturu i pobyt, ale pierajemnaść pakaleńniaŭ zachoŭvajecca na praciahu tysiačahodździaŭ.
Pa-druhoje, bitva pad Oršaj pazityŭnaja. Prapanujuć hanarycca Słuckim zbrojnym čynam, ale voś tam sapraŭdy pytańnie: a čym? Heta historyja pra ŭłasnuju słabaść i paražeńnie pierad Maskvoj, bitva pad Oršaj — historyja pieramohi nad pieraŭzychodnymi siłami maskoŭcaŭ.
Heta historyja pieramohi nie siły, a talentu, heta historyja pieramohi nie kolkaści, a technałohij, heta, urešcie, historyja samoha Astrožskaha, jaki zmahaŭsia z Maskvoj niahledziačy na adzinstva viery i pryhniot pravasłaŭja ŭ Rečy Paspalitaj — vielmi dydaktyčnaja historyja dla maładych pakaleńniaŭ. Historyj pieramoh vielmi brakuje ŭ biełaruskim naratyvie, ale kali b ich było šmat, to my b i nie byli tam, dzie jość siońnia. Tamu, kali treba zahłybicca na 500 hadoŭ u historyju, kab znajści takuju pazityŭnuju pieramohu — my musim heta zrabić.
Praŭdzivaja jana ci nie, ci tyja byli suadnosiny, ci inšyja, mieła bitva niejkaje vyrašalnaje značeńnie dla vajny ci nie — heta pytańni dla navukoŭcaŭ, dla nacyjanalnaha mifa dastatkova taho, što «MY pieramahli ICH, adstajali SVAJU ziamlu».
Ci vy dumajecie, u inšych historyjach šmat praŭdy? Mnohija ź ich vynajdzienyja i ramantyzavanyja ŭ XIX stahodździ, kali roznyja narody budavali svaje nacyi.
Nie treba dapamahać ściarviatnikam, jakija z roznych bakoŭ kružać nad biełarusami, vyciahvać sa svajho ŭłasnaha cieły žyły.
Kali tam pieramahło vojska VKŁ, to ja ź lohkaściu mahu ŭjavić, što tam bilisia i pieramahli dziasiatki i sotni maich prodkaŭ — nu za niešta ž jany ŭsie atrymali šlachiectva ŭ vyniku. Čamu b mnie nie hanarycca dasiahnieńniem svaich dziadoŭ? U mianie inšych dziadoŭ niama.
Mahčyma, matematyka dazvolić vam zrazumieć, što bitva pad Oršaj — heta pra vas. Kali siaredni ŭzrost adnaho pakaleńnia 25 hadoŭ, to bitva była ad mianie na adlehłaści 19 pakaleńniaŭ, a heta 524 288 prodkaŭ!
Zrazumieła, što nasamreč mienš, a pałova žančyny, ale z ulikam tahačasnaha nasielnictva vierahodnaść taho, što vy prosta hienietyčny naščadak pieramožcaŭ pad Oršaj, vyličyć vielmi lohka.
Absalutna nie vyklučana, što siarod vašych prodkaŭ byli i maskoŭcy, jakija bilisia na inšym baku, ale siońnia vy, jak častka biełaruskaj nacyi, jakaja vyrasła z kryvi i płoci tych vajaroŭ, na baku pieramožcaŭ.
Čytajcie taksama:
Vielmi niepapularnaje mierkavańnie, ale čym my tut hanarymsia ź bitvaj pad Oršaj?
Siońnia Dzień biełaruskaj vajskovaj słavy. Jaje tradycyi praciahvajuć dobraachvotniki-kalinoŭcy