«My viartali adčuvańnie padmurku». U Vilni prezientavali pieravydańnie «Majstroŭni», jakaja viartała biełarusam ich movu i kulturu
Prezientacyja novaha vydańnia knihi Siarhieja Dubaŭca «Majstroŭnia. Historyja adnaho cudu» adbyłasia 5 vieraśnia ŭ Vilni. Taksama siabry byłoj «Majstroŭni» — Siarhiej Dubaviec, Vincuk Viačorka i Siarhiej Chareŭski — abmierkavali, čamu ciapier nie ŭdajecca toje, što atrymlivałasia ŭ 80-ch hadach, i ci budzie ich viartańnie, piša Radyjo Svaboda.
Siarhiej Dubaviec. Fota: Radyjo Svaboda
Kniha «Majstroŭnia. Historyja adnaho cudu» upieršyniu vyjšła 10 hadoŭ tamu ŭ sieryi «Biblijateka Svabody» nievialikim nakładam. Ciapier jaje vypuściła vydaviectva Kamunikat.org, jakoje nie ŭpieršyniu drukuje knihi, što rychtavalisia na Radyjo Svaboda.
Jak padkreśliŭ na prezientacyi ŭ vilenskaj kramie «Kropka» vydaviec Jarasłaŭ Ivaniuk, novaja kniha pra «Majstroŭniu» i jaje aktyvistaŭ pieravydadzienaja tamu, što zastajucca aktualnymi mety i dośvied moładzievaj supołki, jakaja ŭ 1980-ch dała novy šturšok biełarusizacyi.
«Šmat tady što atrymałasia zrabić, i pra heta treba pisać. Tamu vartaja pieravydańnia i takaja kniha», — pierakanany vydaviec Jarasłaŭ Ivaniuk.
Aŭtar knihi Siarhiej Dubaviec raspavioŭ pra toje, jak utvaryłasia «Majstroŭnia».
«Kniha ŭklučaje historyi bolš jak 50 čałaviek, niekatoryja ŭžo nie žyvyja, jak Michał Aniempadystaŭ, Viktar Ivaškievič. Hałoŭnaje — hieroi knihi raspaviadajuć pra toje, jak jany stali śviadomymi biełarusami. A chto taki «śviadomy biełarus»? Heta toj, chto dla Biełarusi niešta robić, a nie tolki havoryć pa-biełarusku», — pačaŭ uspaminy pra «Majstroŭniu» Siarhiej Dubaviec.
Pavodle aŭtara knihi, u pačatku 80-ch hadoŭ źjaviłasia pakaleńnie niefarmałaŭ, jakoje jon nazvaŭ «niabitym pakaleńniem».
«Choć KDB nikudy nie źnik, ale čas byŭ usio ž inšy. Kožny z nas pa-roznamu išoŭ da svajoj «Majstroŭni», ale bolšaść byli tyja, kaho niesła ŭ hetuju temu losam».
Fota: Radyjo Svaboda
Pavodle Siarhieja Dubaŭca, sprava pačałasia sa śpievaŭ biełaruskich piesień. I praź viartańnie da narodnych tradycyj siabry «Majstroŭni» sami pryjšli da biełaruščyny i viarnuli da Biełarusi tysiačy biełarusaŭ.
«Heta byŭ vynas biełaruskaj idei ŭ publičnuju prastoru, — kaža Siarhiej Dubaviec. — I heta nie tolki śpievy. Chareŭski čytaŭ lekcyi pra krainy sapraŭdnaj demakratyi, byli lekcyi pa historyi, kultury. Da nas uvieś čas dałučałasia bolš ludziej. My ŭdzielničali ŭ archieałahičnych pracach u Mirskim zamku, u Minsku. I pastupova akazałasia, što takija samyja supolnaści ŭźnikajuć u Hrodnie, Połacku, u inšych miescach krainy».
Vincuk Viačorka, Siarhiej Dubaviec i Siarhiej Chareŭski. Fota: Radyjo Svaboda
U vyniku ŭžo ŭ druhoj pałovie 80-ch hadoŭ u Biełarusi zmahli sabracca valnyja sojmy biełaruskich supołak, padobnych da «Majstroŭni». Pavodle Siarhieja Dubaŭca,
«Majstroŭnia» stała adnoj z prystupak da stvareńnia Biełaruskaha narodnaha frontu.
Paśla prezientacyi adbyłasia ščyraja razmova pra toje, čamu nie ŭdałosia davieści da pieramohi spravu biełarusizacyi i ci jość na heta šaniec u budučyni.
Vincuk Viačorka. Fota: Radyjo Svaboda
Były majstroŭca, eks-palityk, viadomy papularyzatar biełaruskaj movy Vincuk Viačorka padzialiŭsia pryncypami, jakija byli ŭłaścivyja maładziovaj supołcy i mohuć spatrebicca aktyvistam novaj chvali biełarusizacyi.
- «My nikoha nie dušyli za drennuju biełaruskuju movu.
- Nie kryŭdavali za moŭnyja praŭki.
- Zajmalisia movatvorčaściu. Tak, słova «maładziovy» praz «Majstroŭniu» vycieśniła raniejšaje «maładziožny».
- U nas była stychijnaja tradycyja nie vybirać načalstva, što dapamahała pavyšać aktyŭnaść».
Viačorka zhadaŭ, jak pa inicyjatyvie Viktara Ivaškieviča siabry «Majstroŭni» pačali źbirać podpisy za biełaruskuju movu ŭ škołach, bo tady ŭ Minsku nie było nivodnaj biełaruskaj kłasy. Akazałasia, što ideja maje padtrymku.
«Za paru tydniaŭ my sabrali 900 podpisaŭ i zrazumieli, što ŭsio možna. Tady ŭ 108-j škole ŭ Ślapiancy ŭłady adkryli pieršuju biełaruskuju kłasu», — pryvioŭ Vincuk Viačorka prykład efiektyŭnaści «Majstroŭni».
Da razmovy dałučyłasia vučanica biełaruskaj himnazii, jakaja ŭ Vilniu pryjechała ź Viciebska. Pavodle Uršuli, navat u ich himnazii niekatoryja vučni havorać pa-rasijsku. Ci nie daremnyja byli namahańni aktyvistaŭ «Majstroŭni»?
Siarhiej Dubaviec nie ličyć, što sprava nie atrymałasia, i miarkuje, što dośvied «Majstroŭni» budzie paŭtorany.
«U nas atrymaŭsia cud. Cud u tym, što my dumali pra adno — pra palityku, ale akazałasia, što heta možna zapuścić praź śpievy, praz falkłor. Bo falkłor ža nasyčany tym samym — biełaruskaściu».
Aŭtara knihi padtrymaŭ i Vincuk Viačorka: «My viartali adčuvańnie padmurku».
«Idei i ideały zastalisia, ich nichto nie źniščyŭ», — pahadziŭsia ź siabrami Siarhiej Chareŭski.
Novaje vydańnie knihi Siarhieja Dubaŭca «Majstroŭnia. Historyja adnaho cudu» možna nabyć u vilenskaj kramie «Kropka» abo zamović praź internet na Kamunikat.org.