«Vystaŭlajučy pretenzii da Trampa, ja b paraiŭ jeŭrapiejcam azirnucca nazad, u luty 2015 hoda»

Napiaredadni majučych adbycca na Alascy pieramoŭ hučać samyja roznyja prahnozy, zbolšaha piesimistyčnyja. Dyrektar daśledčaj prahramy pa ŭschodnim susiedstvie ES i pa Rasii Finskaha instytuta mižnarodnych adnosin Arkadź Mošies u intervju «Salidarnaści» paraiŭ nie panikavać raniej času i nahadaŭ pra padziei dziesiacihadovaj daŭniny, kali dakładna hetak ža sama vyrašaŭsia los Ukrainy, tolki pieramovy išli pamiž inšymi aktarami. 

Prezident Rasii Uładzimir Pucin, prezident Francyi Fransua Ałand, fiederalnaja kanclerka Hiermanii Anhieła Mierkiel i prezident Ukrainy Piatro Parašenka na sustrečy ŭ Minsku ŭ lutym 2015 hoda. Fota: Mikałaj Łazarenka / AR

— Da 16 žniŭnia jašče moža prajavicca stolki detalaŭ, u jakich usio moža patanuć, što zahadzia ja b nie nahniataŭ abstanoŭku, — adznačaje Arkadź Mošes. —

Zrazumieła, što Pucinu važny sam fakt sustrečy na dvaich. Dla jaho hetaha ŭžo dastatkova, dla jaho heta ŭžo vyjhryš. Kali ŭsio vyrašajuć Rasija i ZŠA, a Ukraina i Jeŭropa, adpaviedna, absalutna nie subjekty. Za ich možna ŭsio vyrašyć, potym im naviazać, a kali admoviacca, skazać, sami vinavatyja, my ŭsio tak dobra prydumali, a vas nie zadavalniaje.

Adchileńnie Jeŭropy ad stała pieramovaŭ, za jakim prymajucca rašeńni, vielmi važnaje. Tut prynižajuć nie tolki Ukrainu, ale i Jeŭropu. I Pucin hetamu žudasna rady.

U svaju čarhu, pierad Jeŭropaj stajać vialikija ryzyki, u tym liku i ryzyka pastupovaha razvału NATA jak dziejnaj struktury. Tamu hetaja sustreča moža stać nie tolki pavarotnym momantam u rasijska-ŭkrainskaj vajnie, ale i ŭ raźvićci ŭsioj sistemy biaśpieki ŭ Jeŭropie, kali jany pasprabujuć pierakreślić i admianić usio toje, što słužyła dla hetaj biaśpieki z 1945 hoda.

Adnak tut ja b nahadaŭ pra samit u Chielsinki ŭ 2018 hodzie, padčas jakoha Pucin z Trampam vyhladali prosta jak najlepšyja siabry. Tramp kazaŭ, što bolš vieryć Pucinu, čym ułasnym śpiecsłužbam. Što-niebudź z hetaha abmienu kamplimientami vyjšła? Ničoha. Da 2020 hoda jany sprabavali pierazapuskać rasijska-amierykanskija adnosiny, ale vyniku nie było.

Arkadź Mošes

— A Biełaruś moža zhadvacca ŭ niejkim kantekście padčas hetych pieramoŭ?

— Kali jany pojduć pavodle takoha scenaryja, što Ukrainu dacisnuć, «źlijuć» u dypłamatyčnych adnosinach, usio roŭna, dumaju, pieršyja bujnyja palityčnyja i stratehičnyja kroki z boku Rasii buduć tyčycca ŭkrainskaha Poŭdnia i Uschodu. Paśla hetaha, biezumoŭna, nadydzie čarha takich krain, jak Małdova, Biełaruś, Hruzija i Armienija. Pryčym, na moj pohlad, pieršym kandydatam usio ž taki budzie nie Biełaruś, a Małdova, tamu što ź joj raspravicca budzie i fizična praściej, i stratehična važniej, bo heta adreža Ukrainu ad Rumynii i inšych krain ES.

Naohuł zabivać ciapier resursy na Biełaruś dla Pucina niama sensu. Jamu treba zakančvać pieramohaj vajnu ci pieršuju sieryju vajny va Ukrainie. Jon kantraluje vajskova-palityčnuju situacyju ŭ Biełarusi na 99,9%. Adna dziasiataja — heta i jość vystupy Łukašenki, jak jon sam kaža, tłumačeńnie čahości tam siabram Trampa.

Na žal, kali Zachad nie zmoža dastatkovym čynam mabilizavacca i abaranić Ukrainu, nikoha inšaha jon abaraniać nie budzie. Tam razumiejuć, što heta bieskarysna. Heta Ukraina amal 4 hady supraciŭlajecca, nivodnaja ź pieraličanych krain, uklučajučy Biełaruś, supraciŭlacca nie zmohuć. A kali jany sami nie zmohuć, navošta heta Zachadu, dy i jakim čynam jon moža niešta zrabić?

Taki varyjant u teoryi mahčymy, pra jaho treba dumać, da jaho treba rychtavacca, ale kazać, što my ŭžo tam, nie varta. Tamu što jašče i jeŭrapiejcy mohuć skazać: my hatovyja kuplać bolš zbroi dla Ukrainy. Dy i sama sustreča moža sarvacca.

Sprava ŭ detalach. Pucin užo vystaviŭ Trampa boŭdziłam, kali toj paśla sustrečy svajho śpiecpasłańnika z Pucinym zajaviŭ, što pamiž Rasijaj i Ukrainaj pavinien adbycca abmien terytoryjami.

— A kali Tramp razzłujecca? Moža takoje być?

— Viadoma, jon moža razzłavacca, psichanuć i naohuł usio abarvać. Adnak usio moža pajści i pa inšym scenaryi — baki padpišuć niejkuju damovu ab pieramirji. Ale kali ŭ vas tysiačakiłamietrovaja linija frontu, takaja damova patrabuje ŭzhadnieńnia vializnaj kolkaści detalaŭ, až da taho, zbroju jakoha kalibru advodzić na kolki kiłamietraŭ. Pavinna być praduhledžanaja techničnaja mahčymaść nazirać za pieramirjem. I tam vielmi doŭhi techničny pratakoł.

Tamu pieršaje: ci damoviacca jany ŭ pryncypie, tamu što tak, Tramp moža psichanuć. A druhoje: navat kali jany palityčna damoviacca, ci zmohuć vypisać pakrokavy płan uviadzieńnia hetaha pieramirja, taksama vialikaje pytańnie. Heta značyć moža prosta atrymacca adzin pijar, biez kankretnych damoŭlenaściaŭ.

Tramp choča ci chutčej skončyć usio heta, ci chacia b źniać sa svaich plačej, pierakłaŭšy jeŭrapiejcam. Jon choča skazać: ja zdoleŭ damovicca z Pucinym, nichto ź im nie damaŭlaŭsia, a ja damoviŭsia.

— Jon navat paśla telefonnaj razmovy z Pucinym rezka mianiaŭ svaje pazicyi. Čym toj usio ž taki jaho biare: hrašyma, kampramatam, umiełaj dypłamatyjaj?

— Dumaju, liślivaściu i ŭmieńniem pryhoža havaryć z nahody ekanamičnaha supracoŭnictva. Sapraŭdy, jość rasijskaja syravina, jakaja patencyjna patrebnaja Amierycy. Pucin moža paabiacać, naprykład, niejkija ekanamičnyja pracesy ŭ Arktycy, u zdabyčy karysnych vykapniaŭ, jašče dzieści. Jon umieje abiacać, choć abiacać i nie značyć ažanicca.

— Vašy prahnozy ŭ cełym nie zanadta abnadziejlivyja.

— Nie chaciełasia b nahniatać, ale momant realna vielmi dramatyčny. Dla Amieryki heta moža stać momantam iściny.

Tramp nie razumieje, što zdača Ukrainy Rasii budzie aznačać dla Kitaja sihnał, što voś tak i treba siabie pavodzić z hetymi hniłymi zachodnikami.

Ale, vystaŭlajučy pretenzii da Trampa siońnia, ja b paraiŭ jeŭrapiejcam azirnucca nazad. Pamiatajecie? Luty 2015 hoda, horad Minsk. Mienavita tady Mierkiel i Ałand dapamahli Pucinu navat nie ŭłamać, a złamać Parašenku. Paśla hetaha było zrazumieła, što nijakaha vykanańnia hetych damoŭlenaściaŭ ad Kijeva čakać nie davodzicca.

Ja liču, što jeŭrapiejcy tady prosta zdradzili Ukrainie. Usio vyrašała ŭ asnoŭnym Mierkiel, jana skazała: Pucinu treba dać usio, što jon choča. Nu i dali. 

U toj čas adbyvalisia trahičnyja padziei ŭ Debalcavie, dzie zdaryŭsia taktyčny pośpiech sieparatystaŭ. Ale jeŭrapiejcy pahadnieńniami «Minsk-2» pieratvaryli jaho ŭ stratehičnuju parazu ŭkrainskaj i svajoj zachodniaj dypłamatyi. Heta značyć, sieparatysty parušyli damoŭlenaści «Minsk-1», i ich za heta jašče ŭznaharodzili. Hetaha nie pavinna było być.

Tamu ciapier, kali napiaredadni pieramoŭ, niekatoryja zahadzia kažuć, maŭlaŭ, Tramp — zdradnik, chaču skazać: jak zrobić Tramp, jašče nieviadoma, ale ŭ lutym 2015 hoda mienavita tak zrabili jeŭrapiejcy. I heta była vialikaja pamyłka.

Ciapier mohuć nastupić na tyja ž hrabli, tolki ŭžo nie pa-niamiecku, a pa-anhlijsku, na žal.

Kamientary da artykuła