«Nie vajnie!» Jak Maks Korž razryvaŭ Varšavu i pra što kazaŭ na svaim kancercie? REPARTAŽ
9 žniŭnia ŭ Varšavie daŭ kancert Maks Korž. Kvitki na stadyjon, jaki źmiaščaje 80 tysiač čałaviek i dzie vystupali Tejłar Śvift i Metallica, razabrali za tydzień. Niekatoryja vykazvali zdahadku, što dzień, jaki supadaje z dataj z vybaraŭ-2020, byŭ abrany artystam nievypadkova. Praŭdy my nie daviedajemsia, bo Korž, jak i jaho atačeńnie, nie daje intervju ŭžo hadoŭ dziesiać.
Padčas vystupu Korž byŭ tradycyjna vielmi aściarožnym i abciakalnym u vykazvańniach, miakka prasoŭvajučy dypłamatyčnyja i miratvorčyja łozunhi — «my ŭsie ludzi», «nie vajnie», «stvareńnie, a nie razbureńnie», «cełaja kraina ŭ zakładnikach». Praŭda, chto kankretna majecca na ŭvazie — zdahadajciesia sami.
Raskazvajem, čym jašče zapomnicca hety kancert i čamu poŭnyja jeŭrapiejskija stadyjony, jakija tančać pad chłopca z Łuninca, viedajučy na pamiać usie jaho teksty — histaryčnaja pa svaim maštabie źjava dla muzyčnaj staronki Biełarusi pry lubym raskładzie.
Maks Korž, 9 žniŭnia 2025 hoda. Varšava
Addanyja fanaty Karža dakładna zhadajuć apošni jaho kancert u Minsku na stadyjonie Dynama — u žniŭni 2019 hoda. Jon sam budzie nie adzin raz zhadvać 2019-ty z nastalhijaj, jak čas, kali jon byŭ sucelna ščaślivym, jak i mnohija biełarusy — nastupny hod, što pačaŭsia z pandemii i praciahnuŭsia represijami ŭ Biełarusi i vajnoj va Ukrainie padzialiŭ žyćciovuju liniju na «da» i «paśla». Maks Korž u hetym «paśla» pakinuŭ Biełaruś vosieńniu 2024-ha paśla zvanka z orhanaŭ z zaprašeńniem na razmovu. Viadoma, što HUBAZiK byŭ niezadavoleny tym, što na vystupach śpievaka ludzi ŭzdymajuć bčb-ściahi, a samoha Karža abvinavaciŭ u padtrymcy Ukrainy ŭ vajnie.
Kancert Karža — dla fizična tryvałych. Spačatku — prastajać niekalki hadzin u čerhach na ŭvachod, paśla — dačakacca pačatku imprezy, jaki pasunuŭsia na dźvie hadziny (mnohija praviali hety čas u amal bieśpierapynnym słemie pad «minusy» trekaŭ Karža ŭ vykanańni žyvoha arkiestra). I narešcie — try hadziny tancaŭ užo z vakałam Maksima, jakimi jon prafiesijna dyryžavaŭ: «10 krokaŭ uleva, 10 uprava! Dzielimsia na dźvie častki, robim vialikaje koła!» Pad takoj nahruzkaj mnohija ściahnuli ź siabie majki ŭžo ŭ samym pačatku, palivajučy hałovy i torsy vadoj naŭprost u ruchu.
Kancert byŭ zatrymany praz prablemy sa skanavańniem na ŭvachodzie, ale ŭ niejki momant jon uvohule nibyta apynuŭsia pad pahrozaj admieny — prynamsi arhanizatary niekalki razoŭ zastrašvali, što kali publika, jakaja pieraskokvała z trybun na tancpoł, nie vierniecca nazad, mierapryjemstva tak i nie pačniecca. Niekatorych asabliva bujnych parušalnikaŭ pravił polskija siłaviki vyvieli ź placoŭki.
Fanaty Karža narabili spravaŭ i pierad kancertam i paśla — žychary Varšavy paviedamlali ŭ palicyju pra mocny šum, masavaje parušeńnie praviłaŭ parkoŭki, zapusk fiejervierkaŭ i piratechniki, adsutnaść miescaŭ dla aŭto, śmiećcie i nieprystojnyja pavodziny ŭdzielnikaŭ u publičnaj prastory. Mnohija byli aburanyja pavodzinami pryjezdžych.
«U mianie sucelnyja biełaruskija fłešbeki ź leta-2020. Siłaviki załomlivajuć ludziej, vakoł šmat šmat biełarusaŭ u biełym, ściahi, drenna ciahnie internet, natoŭpy na darohach i čerhi…», — dzialiłasia adna biełaruska.
Datyčna ściahoŭ — ich, jak i lubyja torby, na kancert aficyjna pranosić zabaranili. Kali niechta drenna chavaŭ, ściahi zabirali na ŭvachodzie, ale ŭsio ž ź niekalki dziasiatkaŭ pałotnaŭ apynułasia ŭnutry, bolš za ŭsio — ukrainskich i biełaruskich. Usie kryčałki i pramovy Karža hučali pa-rusku, akramia častki, dzie jon vykazaŭ svaje dumki nakont vajny — «Stop war!» jon pradublavaŭ niekalki razoŭ u chory z hledačami i pa-anhlijsku.
«Prajšoŭ hod z taho momantu, kali nam padavałasia, što ŭsio skončycca, vajna skončycca. Da hetaha byŭ jašče hod, kali padavałasia, što vajna skončycca i jašče hod… Voś chutka, kažuć, robim niešta tam, voś-voś, pačakajcie — i nie mohuć jaje skončyć. Vy jaje nie možacie skončyć i ja nie mahu. Niechta navat nie choča, kab jana zakančvałasia. I samyja erudziravanyja, razumnyja ludzi nie daduć adkazu, jak spynić toje, kali ŭ zakładnikach vialikaja kolkaść ludziej, cełaja kraina ŭ zakładnikach. Kali ludzi, jakija nie padpisvalisia na heta, iduć pamirać u akopach. Ale mienavita ŭ hetuju chvilinu, ja viedaju, što zrablu, — zaintryhavaŭ Korž i pačaŭ šmat razoŭ kryčać: «Spyni vajnu!».
U razvažańniach, što moža rabić kožny, kab spynić zło, jon pryjšoŭ da zakliku «stvarać, a nie razburać».
«Jość miesca, dzie prajhrać niemahčyma — kultura, aj-ci. Słaŭcie svaju krainu, nie tolki biełarusy, a ŭsie. Stvarajcie, pakul dychajecie. Radujciesia kožnaj chvilinie, my žyviem — heta sapraŭdny dar!»
Prahučała sa sceny i polskaja mova, dziela jakoj na scenu paklikali pierakładčyka, ź jakim Korž zavioŭ dypłamatyčnuju, susiedskuju temu.
«Biełarusi i palaki ničym nie adroźnivajucca, jak i inšyja narody. Adroźnivajucca tolki movaj. Ja viedaju, časy nialohkija, ale vy pavinny zapomnić: palityka — heta palityka, a prostyja ludzi — heta prostyja ludzi. U nas dobryja, pracavityja ludzi, u vas — hetak ža. Nie daj boža vam niekali skažuć — heta vorah ci toj vorah. Zapomnicie: samy hałoŭny vorah kožnaha naroda — prostaja manipulacyja. Ja žadaju ŭsim tolki miru», — hety śpič atrymaŭ najbolšuju padtrymku apładysmientami. Chacia było bačna, što prychilnikam chaciełasia ad Maksa bolš — bolš jasnaści, bolš žorstkaści ŭ svaich acenkach rečaisnaści.
Najbolš heta było bačna, kali publika pačynała skandavać radykalnaje «Pucin — ch**jło», ale sustrakałasia tolki z žadańniem źmianić temu i zahłušyć takoje prajaŭleńnie emocyj novymi razvažańniami — pra karyść zdarovaha snu, naprykład. Ci pra toje, što čas zaraz biažyć chutka, nie tak jak u škole i ŭniviersitecie. Ci ramantyčnymi bajkami pra ŭtvoranyja dziakujučy kancertam Karža siemji.
Hłabalna heta byŭ usio toj ža stary-dobry Korž, z mocnymi bitami i zrazumiełymi kožnamu tekstami, jakija daskanała viedajuć na pamiać (navat trek Wake Up, jaki jon vypuściŭ napiaredadni kancerta, užo byŭ vyvučany). I ŭ takim fanatyčnym śledavańni za artystam — hałoŭnaja mahija adnosin Korž — słuchačy. Jany nie tolki hatovyja vyvučyć usie teksty, adsłemicca piać hadzin, ale i abjadnoŭvajucca pa-za kancertami ŭ ruch «Varušniak», žyvučy svaimi bandami ŭ kiempinhach (hetym razam namiotavy haradok u Varšavie raźbili 8-12 žniŭnia), vyjazdžajučy kampanijami na hastroli, pikniki i ładziačy after-party na vałanciorskich pačatkach.
Za takuju addaču Korž ščyra dziakuje. Časam — sumiesnymi zdymkami ŭ klipach ci pastajannaj prysutnaściu hledačoŭ na ekranach na scenie, dziakujučy kamieram, jakija vychoplivajuć z natoŭpu asobnyja tvary.
U hetym kantekście najbolš naturalna artyst hladzieŭsia, kali ŭziaŭ u ruki hitaru, naciahnuŭ na łonhśliŭ ź ličbaj «9» na śpinie bajku z kapiušonam i pačaŭ śpiavać pad akustyku z fonam z vohnišča i lesu za śpinaj. Atrymlivalisia sapraŭdnyja pacanskija pasiaduški.
Misija abjadnoŭvać ludziej pa-za sistemaj nacyj i kanfliktaŭ u Karža atrymlivajecca. Viadoma, mnohim chaciełasia b, kab jon nazyvaŭ rečy svaimi imionami, byŭ bolš vyraznym i adnaznačnym u svajoj pazicyi, nie razmazvajučy dumki i sensy — usio ž lidar mierkavańniaŭ. Ale na hetym etapie jon abraŭ być za ŭsich dobrych, za ŭsich svaich pacanoŭ zamiest suprać kankretnych złych. Darečy, navat za heta zdoleŭ adhrebci, i tolki siamja Karža viedaje ŭ detalach, nakolki žorstkim byŭ praces ź ciskam na jaho. Na hetym etapie jon, jak ni kruci, samy vialiki biełaruski artyst, zdolny źbirać stadyjony. Jon pazicyjanuje siabie jak biełarus, choć i nie razmaŭlaje publična pa-biełarusku. Biełarus z Paleśsia i z Hrušaŭki, jaki lubić lasy i Minsk adnačasova. Biełarus, jaki lubić biełarusaŭ — i heta, nasamreč, niamała.
«Hety stadzik adździalaje nas ad žyviolnaha śvietu, śvietu, dzie nas robiać ličbami, rabami, ciełami. Sardečna zaprašaju ŭ svoj śviet, za ścienami jon inšy. Tut možna być ščaślivym i potym padzialicca hetym ščaściem z tymi, chto nie zmoh trapić na kancert. A takich, ja viedaju, šmat». Tyja, chto pryjšoŭ na jaho kancert, ščyra vyhladali ščaślivymi.