«Kožny raz dakazvaju, što ja čałaviek». Siamja biełarusaŭ z polskimi karaniami čatyry hady sprabuje atrymać DNŽ u Polščy
Siamja biełarusaŭ Miły i Hleba (imiony źmienieny) pierajechała ŭ Polšču ŭ 2021 hodzie ŭ pošukach stabilnaści i biaśpieki. Ale z taho času ich žyćcio pieratvaryłasia ŭ baraćbu ź biurakratyjaj. Amal čatyry hady jany sprabujuć dakazać urocłaŭskim čynoŭnikam, što majuć prava pastajanna žyć u Polščy: u abaich jość polskija karani. Ale pakul nichto z členaŭ siamji nie atrymaŭ nieabchodnych dakumientaŭ. Svajoj historyjaj Miła padzialiłasia z Most.
Fota: Dolnoszlanski užond Wojewodzki
Pierajechali śledam za starejšymi dziećmi
Da pierajezdu Miła pracavała zahadčycaj u kramie, a jaje budučy muž Hleb zajmaŭsia biznesam: ramantavaŭ mašyny, staviŭ vokny, razam z partnioram pracavaŭ u śfiery hruzapieravozak u susiednich krainach.
Apošnija hady na radzimie stali niervovymi dla abodvuch. Hleb aktyŭna padtrymlivaŭ pratesty 2020 hoda: fatahrafavaŭsia ź ściahami, vykazvaŭsia, byŭ padpisany na resursy, jakija zatym pryznali «ekstremisckimi».
I ŭ Miły, i ŭ Hleba jość darosłyja dzieci ad papiarednich šlubaŭ. Jakraz u pieryjad palityčnaj niestabilnaści starejšyja syny Hleba vyrašyli emihravać u Polšču, i mužčyna prapanoŭvaŭ Mile taksama pajechać.
— Ja padumała: a što ja hublaju? — uspaminaje žančyna.
I ŭ jaje, i ŭ Hleba polskija karani. Ale kartu palaka — dakumient, jaki paćviardžaje prynaležnaść da polskaj nacyi, — nichto ź ich nie afarmlaŭ. Spačatku nie płanavali pakidać radzimu, a potym vyrašyli pajści pa bolš chutkim šlachu.
Hleb atrymaŭ rabočuju vizu i pajechaŭ pieršym. Miła z Olaj, dačkoj ad pieršaha šlubu, dałučylisia paźniej — viza taksama była rabočaja: dumali pryjechać na paru miesiacaŭ — pahladzieć, jak atrymajecca ŭładkavacca. A starejšy syn žančyny zastaŭsia ŭ Biełarusi.
U Polščy zarehistravali šlub i naradzili ahulnaha syna
U žniŭni 2021 hoda Miła, Hleb i Ola kančatkova pierajechali va Urocłaŭ i stali rychtavacca da padačy zajaŭ na pastajanny dazvoł na žycharstva pa karaniach.
— Adrazu pačali źbirać dakumienty, rabili pierakłady, usio rychtavali sami, — uspaminaje Miła.
U śniežni 2021 hoda ŭsie troje padali dakumienty.
Pakul išło čakańnie, u Miły i Hleba naradziŭsia ahulny syn Maksim. Para zarehistravała šlub u Polščy.
U suviazi z vajnoj terminy padoŭžylisia
Maleńki Maksim apynuŭsia ŭ samym uraźlivym stanoviščy. Z usich dakumientaŭ u jaho było tolki paśviedčańnie ab naradžeńni. Baćki sprabavali ŭklučyć jaho ŭ svajo spravazdaču ab DNŽ, ale zajaŭku viarnuli: u dziciaci nie było pašparta. A viartacca ŭ Biełaruś, kab zrabić jaho, baćki bajalisia.
Tym časam spravy ab DNŽ astatnich členaŭ siamji taksama zastalisia ŭ tupiku. Da taho času ŭ Polščy dazvolili praciahvać terminy razhladu zajaŭ, jakija tyčacca lehalizacyi. Takoje rašeńnie pryniali z-za vajny va Ukrainie: patok biežancaŭ paralizavaŭ pracu dziaržaŭnych orhanaŭ pa spravach zamiežnikaŭ. Nižniesilezskaje vajavodstva, dzie pasialiłasia siamja, akazałasia adnym z samych prablemnych.
Niekalki miesiacaŭ tamu Miła atrymała z upraŭleńnia pa spravach zamiežnikaŭ paviedamleńnie, što jaje dakumienty nakiravany na pravierku aryhinalnaści. I z taho času doŭhi čas ruchu ŭ jaje spravie nie było.
Sprava Miły
Narešcie, u kastryčniku 2024 hoda Miłu zaprasili na sumoŭje pa zajavie na pastajanny dazvoł na žycharstva. Razmova doŭžyłasia bolš za try hadziny. Jana śćviardžaje, što padčas hutarki paćvierdziła i polskaje pachodžańnie, i prychilnaść da krainy, i namier zastacca.
Ale nieŭzabavie pryjšła admova. Pryčyna — adsutnaść apastyla na archiŭnych daviedkach ab polskich karaniach.
Tady z dapamohaj svajakoŭ žančynie ŭdałosia dastać u Biełarusi patrebnyja dakumienty z apastylem. I jana padała apielacyju na admoŭnaje rašeńnie ab vydačy pastajannaha DNŽ — karty stałaha pobytu — va Upraŭleńnie pa spravach zamiežnikaŭ u Varšavie. I vyjhrała. U rašeńni dziaržaŭny orhan ukazaŭ, što spravu treba viarnuć va Urocłaŭ i detalova pierahledzieć u suviazi z pradstaŭlenym apastylem.
Zdavałasia b, daŭno čakanaja pieramoha. Ale sprava znoŭ zastałasia ŭ tupiku, rašeńnia pa joj pakul niama.
— Ja prosta ŭžo nie viedaju, kolki jašče čakać. Varšava viarnuła spravu, a ŭ nas va Urocłavie — maŭčańnie, — kaža Miła. — Chočacca ŭžo prosta narmalna žyć i nie bajacca, što zaŭtra mianie vyhaniać.
Kab mieć choć jaki-niebudź dakumient, Miła paralelna padała zajavu na časovy VNŽ u Lehnicy, inšym horadzie Nižniesilezskaha vajavodstva, — u nadziei, što tak zmoža chutčej atrymać choć by dostup da rynku pracy.
Sprava Hleba
Sprava Hleba taksama doŭhi čas nie ruchałasia ź miesca. Jamu nie admaŭlali — prosta rašeńnia pa kiejsu ŭsio nie było. U vyniku jon padaŭ u sud na dziaržaŭny orhan, jaki nie razhledzieŭ spravu ŭ termin. I vyjhraŭ. Sud pryznaŭ piać parušeńniaŭ i pastanaviŭ razhledzieć spravu Hleba ŭ praciahu 30 dzion i vypłacić jamu kampiensacyju — 1,5 tys. złotych.
— My tak radavalisia, — uspaminaje Miła.
Jak akazałasia, rana. Dziaržorhan — užond — padaŭ apielacyju — i sprava znoŭ zastałasia ŭ tupiku — ciapier užo ŭ Varšavie. Tym časam u mužčyny skončyŭsia termin dziejańnia biełaruskaha pašparta.
Tym časam u siamji źjavilisia novyja pryčyny nie viartacca ŭ Biełaruś, navat pa novy pašpart.
— Moj syn, kali słužyŭ u armii, niekalki razoŭ prachodziŭ dopyty. Jaho vyklikali i pytalisia tolki pra mianie: dzie ja, čym zajmajusia, čamu nie viartajusia? Jon potym telefanavaŭ i kazaŭ: «Vy nie ŭzdumajcie jechać nazad. Pa vas pytańni, vas buduć šukać».
U vyniku Hleb vyrašyŭ padać zajavu na mižnarodnuju abaronu.
Sprava Oli
Ola — pakul adzinaja z usioj siamji, chto atrymaŭ choć jaki-niebudź dakumient. Joj adobryli hadavy DNŽ pa vučobie — rašeńnie vydali jašče ŭ śniežni 2024 hoda. Ale samu płastykavuju kartu atrymać nie ŭdavałasia.
— Prajšło ŭžo siem miesiacaŭ z momantu vyniasieńnia rašeńnia. Kali ja asabista pryjšła va užond (dziaržorhan), nijakaj infarmacyi ab karcie mnie nie dali, — raskazvaje Miła. — Tady ja adrazu padała skarhu. Tolki paśla hetaha, litaralna praz tydzień, nam pryznačyli datu, kab zabrać kartu.
Sprava Maksima
Pakolki ŭ Maksima, jaki naradziŭsia ŭžo ŭ Polščy, uvohule niama dakumienta, jaki paćviardžaje asobu, jaho ŭklučyli ŭ spravu Hleba ab mižnarodnaj abaronie.
— Tamu što zaraz jon uvohule nichto, — tłumačyć Miła. — Ni pašparta, ni karty [pobytu] — ničoha.
«My ŭ pravavym tupiku»
Biurakratyčnaja vajna daŭno vyjšła za miežy papier. Jana ŭpłyvaje litaralna na ŭsio — ad pracy i dziciačaha sadka da bankaŭskich rachunkaŭ.
— My prosta nie isnujem, — kaža Miła. — Dzicia i nie biaruć u zvyčajny sad — biez rehistracyi i dakumientaŭ. Mužu 53 hady, jon pracuje pa 12 hadzin, dajazdžaje 45 kiłamietraŭ u adzin bok, i jaho faktyčna trymajuć na miescy: biez dakumientaŭ jon nie moža pajści na inšuju pracu, choć moh by atrymlivać u dva razy bolš ź jaho dośviedam. My ŭ pravavym tupiku.
Miła taksama nie moža ŭładkavacca na pracu. Choć na čas razhladu jaje status u Polščy lehalny, pracadaŭcy nie ryzykujuć.
— Prychodžu: siadziać polka, ukrainka i ja. Nu kaho voźmuć? Viadoma, nie biełaruskuju žančynu biez dakumientaŭ, — zasmučajecca surazmoŭnica.
Kab nie siadzieć biez spravy, Miła pačała dapamahać mužu z ramontam doma, jaki jany paśpieli kupić u Polščy.
— Muž mianie ŭsiamu navučyŭ. Štukaturu, układvaju plitku, padłohu rablu.
«Vy ŭ sistemie harycie čyrvonym»
Biez dakumientaŭ nie aformiš i bankaŭskuju kartu.
— U banku mnie prosta skazali: «Vy ŭ sistemie harycie čyrvonym».
Miła nie zdajecca: kožny ruch pa spravie jana fiksuje, dasyłaje dadatkovyja dakumienty, nahadvaje inśpiektaram pra svaju spravu, piša zapyty.
— Ja ŭžo ŭsio źbiraju ŭ niekalki kopij, — raskazvaje jana. — Mianie navučyła adna žančyna, jakaja prajšła praz takoje ž piekła. U jaje doma — šafka sa spravami. Ciapier i ŭ mianie tak. Biez hetaha prosta nie vyžyć.
Zaraz Miła čakaje razhladu adrazu dźviuch svaich spraŭ — pa pastajannym DNŽ pa karaniach i pa časovym.
— Ja prosta chaču, kab my mahli žyć spakojna. Biez prynižeńniaŭ. Biez taho, kab kožny raz dakazvać: ja čałaviek, a nie niechta ź niapravilnych, — kaža Miła. — Chaču, kab u maich dziaciej była budučynia. Dziela hetaha my siudy i jechali.