«Надзеі не было знайсці яе жывой». 78‑гадовая беларуска чатыры дні правяла ў лесе без ежы і вады
Раніцай 13 кастрычніка Ганна Васільеўна ўзяла пластыкавае пяцілітровае вядро і вырашыла толькі на гадзінку пайсці ў лес. «Хацела да Пакрова грыбочкаў набраць», — тлумачыць жанчына. Тады яна яшчэ не ведала, што прабудзе ў лесе чацвёра сутак, без ежы і амаль без вады.
Выратавальнікі, якія ўжо не спадзяваліся знайсці Ганну Васільеўну жывой, былі вельмі здзіўлены, калі раптам даведаліся: знясіленую жанчыну зафіксавала памежная фотапастка. Пра падрабязнасці гэтай гісторыі піша Onliner.by.
Першыя суткі ніхто не шукаў
Штогод у беларускіх лясах губляюцца сотні чалавек. У 2024 годзе іх было больш за 400. Статыстыкі за гэты год яшчэ няма, але ў канчатковую лічбу напэўна ўвойдзе і Ганна Васільеўна, жыхарка беларускай памежнай вёскі Гарадная (Столінскі раён), — нядаўна яна таксама згубілася ў лесе.
Раніцай у панядзелак, 13 кастрычніка, якраз напярэдадні праваслаўнага свята Пакроў, Ганна Васільеўна вырашыла схадзіць літаральна на гадзінку ў грыбы. Надвор'е было па-восеньску цёплым, але сырым. Гадзіне а дзясятай суседзі бачылі, як пенсіянерка, апранутая ў яркую цёплую хустку (яе любімую), куртку з пластмасавым вядром у руцэ ішла ў напрамку лесу. Месцы, куды яна накіроўвалася, былі добра ёй знаёмыя. Як пазней яна прызналася дачцэ, у яе нават думкі не ўзнікала, што там можна заблудзіцца. Але ні праз гадзіну, ні нават на наступныя суткі Ганна Васільеўна дадому не вярнулася.
Шукаць зніклую жанчыну сталі толькі ўвечары 14 кастрычніка, калі яе дачка Алена, якая пражывае ў Пінску, не змагла да яе датэлефанавацца: маўчалі абодва тэлефоны — хатні і мабільны.
— Мы ведалі, што да другой гадзіны мама звычайна ідзе на службу ў царкву, а пасля дадому. Думаю: няхай вернецца, паесць, адпачне — і набяром, павіншуем яе з Пакровам і Днём маці. Але колькі ні тэлефанавалі, пачынаючы з гадзін чатырох, яна не адказвала. Такое ўжо бывала і раней, калі мама была ў двары ці выходзіла куды, таму мы нейкі час папераменна з мужам проста ёй тэлефанавалі.
Сям'я захвалявалася, калі за акном абазначыліся прыцемкі, а слухаўку па-ранейшаму ніхто не браў. Суседзі, якім у той вечар датэлефанавалася Алена, толькі падагрэлі трывогу: святло ў доме яе маці не гарэла, на дзвярах вісеў замок. Пакуль жанчына з мужам сядалі ў машыну, каб імчаць з Пінска ў вёску, блізкія паведамілі, што Ганну Васільеўну «ў царкве ніхто не бачыў».
— І ўсё, мы тады зразумелі, што з мамай нешта здарылася. Мне гэтая дарога за 70 кіламетраў здалася неймаверна доўгай і працяглай, — заўважае Алена.
Адзначым, што вёска Гарадная размешчана паблізу мяжы з Украінай. Такое суседства наклала свой адбітак на ўклад мясцовых жыхароў, але за шмат гадоў яны звыкліся і лічылі звычайнасцю і шлагбаумы на дарогах, і дзяжурствы памежнікаў.
— Ужо на пад'ездзе да вёскі нас спыніў памежны патруль, праверыў дакументы. Яны, памежнікі, былі першымі, каму мы расказалі пра знікненне мамы. І ўжо яны нас зарыентавалі, да каго звяртацца і што наогул трэба рабіць у такой сітуацыі.
Калі Алена зайшла ў дом маці, то па абстаноўцы зразумела, што тая рыхтавалася да свята, намёку на нешта непрыемнае не было. Мабільны тэлефон, які Ганна Іванаўна ніколі не брала з сабой, ляжаў на ранейшым месцы з кучай прапушчаных выклікаў. Пасля роспытаў суседзяў стала ясна: пажылая жанчына больш за суткі таму пайшла ў лес і дадому не вярталася.
Бліжэй да вечара Ганну Васільеўну аб'явілі ў вышук. Першымі яе сталі шукаць міліцыянеры: апытвалі мясцовых жыхароў, высвятлялі, у што жанчына была апранута.
— Мяне тады пакінулі дома, сказалі: будзеце ўсіх, хто прыедзе на пошукі, перанакіроўваць куды трэба. У лес хадзілі і нашы аднавяскоўцы, абследавалі бліжэйшыя да дома ўчасткі, таму што спачатку мы ўсе былі ўпэўненыя, што мама далёка зайсці не магла — у яе ж ногі хворыя, гіпертанія. Гэта толькі з выгляду яна такая рухавая-рухавая.
На трэція суткі пасля знікнення Ганны Васільеўны (15 кастрычніка) у пошук уключыліся ўсе ведамствы і добраахвотнікі: ПАС «Віцязь», МНС, блізкія і аднавяскоўцы жанчыны, памежнікі, МНС, РАСН «Зубр». «Для пошукавых работ задзейнічаны 15 адзінак тэхнікі і 62 чалавекі, з іх дзевяць адзінак тэхнікі і 30 работнікаў МНС», — гаварылася ў той дзень у зводцы выратавальнікаў.
— У тую раніцу я сказала мужу, што пайду шукаць маму разам з усімі, таму што заставацца дома было проста невыносна, — успамінае Алена. — Выйшла і толькі тады зразумела, як шмат чалавек шукаюць яе. Нам была дадзена інструкцыя: заглядваць у кожны куток лесу і нічога не прапускаць, таму што калі чалавек моцна аслаблены (а мама ўжо трэці дзень знаходзілася ў лесе), то можа не адгукацца на голас. Памятаю, калі сцямнела, мне было не па сабе і вельмі страшна ад адной толькі думкі, што дзесьці ў гэтай цемры мая мама зусім адна.
«Спадзеі не было знайсці яе жывой. Шчыра скажу: шукалі цела»
Уночы шукаць зніклую жанчыну заставаліся толькі прафесіяналы, але і ім было нялёгка: трапляліся складаныя ландшафты, часам багністыя, часам маросіў той дробны зацяжны дождж, які бывае толькі восенню. Настала раніца 16 кастрычніка, чацвёртыя суткі пошукаў. Ганны Васільеўны па-ранейшаму нідзе не было.
— Я вам скажу шчыра: з 90‑працэнтнай верагоднасцю мы шукалі цела, таму што на той момант ужо прайшло шмат часу, — распавёў кіраўнік ПАС «Віцязь» Сяргей Крупянькоў і прыгадаў выпадак. — Калі 14 кастрычніка ехалі ў начны пошук, то прама ў гэтай вёсцы сустрэлі бабулю, апранутую адзін у адзін як тая, што згубілася. Там жа, у вёсках, людзі асабліва не блішчаць адзеннем, ходзяць у адным і тым жа амаль. Таму апісанне як бы супала: цёмная зялёная куртка, чорныя дуцікі, толькі хустка іншая, чырвоная. А ў нашай сіняя касынка была. О, думаю, знайшлі прама ў вёсцы, а там людзі па лесе ходзяць! Але не, аказалася, не яна.
Мінімальнымі шанцы на выратаванне Ганны Васільеўны лічыліся яшчэ і таму, што яна, як аказалася, ні разу за трое сутак не трапіла ў аб'ектывы відэакамер.
— Там тэрыторыя памежная: ад вёскі да мяжы з Украінай дзесьці 5 кіламетраў па прамой. І там, наколькі я ведаю, стаяць фотапасткі. І яна чамусьці за вось гэтыя тры дні ні разу ў іх не трапіла. Чаму? Да гэтага часу гэта загадка для ўсіх. Ужо пазней, па апытанні, мы даведаліся, што бабуля ў першы ж дзень пайшла далёка, бліжэй да мяжы, і там блукала, — патлумачыў Сяргей.
Але на чацвёртыя суткі сітуацыя нечакана для ўсіх прыняла круты абарот: адна з фотапастак раптам зафіксавала Ганну Васільеўну. «І там ужо памежнікі зрэагавалі хутка», — адзначыць пасля Сяргей.
— Разумееце, вось гэтага ніхто зразумець не можа, як яна да гэтага ў іх не трапляла, — успамінае Алена. — Справа ў тым, што ў нас у вёсцы ўсе ведаюць: калі пайшоў чалавек па грыбы і выпадкова трапіў у фотапастку — імгненна прыедуць памежнікі, правераць дакументы. Мы маму пыталіся: «Ты бачыла камеру гэтую?» «Не, — кажа, — толькі слупы сіне-жоўтыя, разумела, што нельга далей ісці, і ўсё». І вось так выйшла, што яна дзесьці там у памежжы і даволі далёка ад дома блукала.
Ганну Васільеўну знайшлі праз чатыры дні выратавальнікі і вайскоўцы Памежных войскаў. На квадрацыкле яе даставілі прама да месца, дзе яе чакалі медыкі, але ў шпіталізацыі яна, па іх заключэнні, не мела патрэбы. У пошукавай аперацыі, як пазней стане вядома, пешымі пошукавымі групамі было абследавана 7,5 кв. км лясной і забалочанай мясцовасці, мотавездеходнай тэхнікай — 195 км дарог, прасек і дамб. У пошуках удзельнічалі 143 чалавекі, з іх — 59 работнікаў МНС і 23 адзінкі тэхнікі, а таксама выкарыстоўваўся беспілотнік. Пасля ўсе СМІ абляціць відэазапіс, дзе Ганна Васільеўна ў сіне-фіялетавай хустцы сядзіць на паляне і размаўляе з людзьмі, якія яе знайшлі. Тое, што пажылая жанчына змагла выжыць у лесе чацвёра сутак без ежы і амаль без вады, і праўда можна лічыць сенсацыяй.
— Мама пасля расказвала, што была ўпэўнена: яе абавязкова будуць шукаць сваякі, суседзі, аднавяскоўцы, мясцовыя структуры — МНС і памежнікі. Але калі перад ёй паўсталі людзі ў чорным і на квадрацыкле, вельмі здзівілася і, кажа, падумала: «А хто ж гэта такія?» Пасля спытала, адкуль яны, і калі даведалася, што з Брэста, яшчэ больш здзівілася. І пасля чуе: «Зараз у штаб паедзем» і зноў упадае ў збянтэжанасць, тыпу: які яшчэ штаб? А мне ў гэты час перадаюць: «Размова адэкватная». А я думаю: «Божа, у мяне ўжо амаль неадэкватная, а яна — такая малайчына!»
Ужо калі маму прывезлі і перасаджвалі з квадрацыкла ў хуткую, яна здзівілася: адкуль столькі машын? І я ёй кажу: «Мама, гэта ўсё да цябе, яны ўсе цябе шукалі»…
Нічога не ела, нават грыбы
Пасля гэтага выпадку Алена забрала маму да сябе дадому ў Пінск. Калі мы ім патэлефанавалі, Ганна Васільеўна не ў сілах была гаварыць: толькі зараз, па словах яе дачкі, да яе прыйшло ўсведамленне таго, што з ёй адбылося.
У момант размовы з Алёнай пенсіянерка была побач і часам нешта ўдакладняла, па-палеску міла акаючы. Журналісты не маглі не задаць пытанні аб тым, як жанчына пражыла гэтыя чацвёра сутак у лесе: ці брала з сабой ежу, ваду, як начавала.
— У першыя два дні ёй наогул, кажа, ні піць, ні есці — нічога не хацелася. Потым, здаецца, на трэція суткі, яна дзесьці крынічку знайшла і трошкі папіла вады з далонькі. І больш, кажа, вада ёй не траплялася. Калі б яна дзесьці знаходзіла ваду, яна б, можа, яе і піла. І абсалютна нічога, уявіце, нічога не ела. Але я вось так думаю, што, можа быць, з-за таго, што яна нічога не піла, у яе і не здарылася ніякага гіпертанічнага крызу. І першае, што мама папрасіла ў хлопцаў, якія яе знайшлі, гэта папіць вады.
Са слоў мамы я зразумела, што яна вельмі рэальна і адэкватна ўсё ацэньвала. Мы, напрыклад, пыталіся: ці трапляліся ёй ягады ці грыбы, якія можна было есці. Яна расказала, што ягад не сустракала, а грыб хоць і знайшла, але сыры, і есці яго яна не стала прынцыпова.
Першыя тры ночы мама, з яе слоў, начавала седзячы на пянёчку, паклаўшы галаву на складзеныя рукі. І ўжо на чацвёртую ноч яна легла на мох, спала на зямлі, «таму што стамілася».
— Ганна Васільеўна расказвала вам, як яна згубілася?
— Як нам пасля тлумачыла мама, яна проста ў першы дзень пайшла далёка, у памежную зону, і ўжо назад выйсці не змагла, бо ніколі раней там не была. Таму мы вельмі-вельмі ўсім удзячныя, наогул усім-усім, хто ўдзельнічаў у вышуку і выратаванні мамы: усім структурам, арганізацыям, нашым аднавяскоўцам, сваякам і калегам.