Беларусы гадамі надурвалі кітайцаў з курынымі лапкамі. Але скончылася гэта кепска
У 2024 годзе Беларусь страціла доступ да кітайскага рынку птушынай прадукцыі, які ацэньваецца ў мільярды даляраў. Прычынай стала схема рээкспарту — калі замежныя курыныя лапкі завозіліся ў краіну, перапакоўваліся пад выглядам беларускіх і прадаваліся ў Кітай. Гэта прывяло да вялікага скандалу і поўнай забароны на імпарт з большасці беларускіх птушкафабрык. Паводле падлікаў, Беларусь страціць каля $140 мільёнаў толькі за першы год, высветліў Беларускі расследавальніцкі цэнтр.
Здымак ілюстрацыйны. Фота: freepik.com
У Кітаі курыныя лапкі — сапраўдны далікатэс, які каштуе даражэй за мяса. Попыт там настолькі вялікі, што краіна імпартуе сотні мільёнаў кілаграмаў з усяго свету. Але трапіць на гэты рынак складана: патрабаванні да якасці вельмі строгія, а любыя парушэнні караюцца санкцыямі.
Беларусь атрымала шанец дзякуючы добрым адносінам паміж Лукашэнкам і кітайскім кіраўніцтвам. З 2018 года некалькі беларускіх фабрык атрымалі дазвол на пастаўкі, і да 2023 года Беларусь стала адным з буйнейшых экспарцёраў курыных лапак у Кітай. Але хутка высветлілася, што аб’ёмы экспарту перавышаюць рэальныя магчымасці беларускіх птушкафабрык. Гэта значыць, што краіна масава прадавала чужую прадукцыю пад сваім брэндам.
Праз пасярэдніцкія кампаніі замежныя лапкі (напрыклад, з Турцыі) завозіліся ў Беларусь. На птушкафабрыках для іх мянялі ўпакоўку і дакументы, пасля чаго тавар ішоў у Кітай ужо як беларускі.
У схеме ўдзельнічалі замежныя фірмы, якія мелі беларускі след: сярод уласнікаў і кіраўнікоў былі сваякі і былыя супрацоўнікі структуры, звязанай з блізкім паплечнікам Лукашэнкі Віктарам Шэйманам. Прыкрыццё забяспечвалі дзяржаўныя фабрыкі, напрыклад «Рассвет».
Грошы зарабляліся праз заніжэнне цаны пры продажы з Беларусі і наступны перапродаж у некалькі этапаў. У выніку на кожным кілаграме «знікала» больш за $1 прыбытку, які трапляў у кішэні ўдзельнікаў схемы. Пры вялікіх аб’ёмах гэта былі дзясяткі мільёнаў долараў, якія абміналі беларускі бюджэт.
Калі кітайскі бок выявіў падман, то з 13 беларускіх птушкафабрык 11 страцілі права на пастаўкі. Гэта азначае фактычнае закрыццё для Беларусі аднаго з самых прыбытковых рынкаў. Пад санкцыі трапіла амаль уся галіна, і цяпер беларускія птушкафабрыкі нясуць страты.
Для Беларусі гэта не першы выпадак такіх схем. У мінулым краіна ўжо траплялася на падобным — з «беларускімі» крэветкамі, ананасамі, еўрапейскім палівам пад выглядам іншых прадуктаў. Але ўпершыню падман закрануў не Расію, а Кітай — аднаго з нешматлікіх стратэгічных партнёраў Беларусі.
Некалькі набліжаных да Лукашэнкі асобаў зарабілі на гэтай афёры дзясяткі мільёнаў долараў, а краіна страціла шматмільярдны рынак і сапсавала ў вачах кітайцаў сваю рэпутацыю. У выніку дзяржаўныя прадпрыемствы засталіся без прыбыткаў, а схема пераўтварылася ў эканамічную катастрофу для ўсёй галіны.