«Куратар — твой другі начальнік». Як службы бяспекі «душаць» айцішнікаў
Былы кіраўнік, з якім яны некалькі гадоў працавалі ў аўтсорс-кампаніі, паклікаў дзяўчыну да сябе ў новую каманду — у банк — на ўдвая вышэйшы заробак. Дзяўчына паспяхова прайшла сумоўе — «проста фармальнасць». Але служба бяспекі банка не ўхваліла кандыдатуру, піша Devby.io.
Фота: vecteezy.com
Біяграфія ў яе, як ёй здавалася, ідэальная. «Не судзімая, не прыцягвалася», — жартуе яна. У 2020 годзе ні ў чым не ўдзельнічала — з’ехала з краіны за год да гэтага, а вярнулася праз чатыры гады («Хоць, можа, у гэтым якраз і праблема?» — адна з гіпотэз).
Пры асабістай сустрэчы былы кіраўнік прызнаўся, што яго калегі не здзівіліся і пакінулі такі каментар: «Наша служба наогул мала каго прапускае, хай гэта хоць тройчы круты спецыяліст».
Журналісты пачалі шукаць іншых спецыялістаў, якім давялося сутыкнуцца са службай бяспекі пры працаўладкаванні або ў працэсе працы.
«Могуць апытаць нават тваіх суседзяў»
Аркадзь ужо 25 гадоў у банкаўскай сферы: з пачатку нулявых працаваў у чатырох банках і дзвюх іх «дачках».
— Усіх кандыдатаў, якія працаўладкоўваюцца ў банк і банкаўскія структуры, правярае служба бяспекі. Часам гэта банальны запыт: ці не маеш адміністрацыйных і крымінальных правапарушэнняў, — а часам сапраўднае расследаванне.
Каб сабраць звесткі пра цябе, супрацоўнікі службы бяспекі тэлефануюць ва ўсе кампаніі, дзе ты працаваў, размаўляюць з тваімі куратарамі — так, у банку за табой і тваім аддзелам можа быць замацаваны куратар з бяспекі. І абмен інфармацыяй у іх наладжаны.
«Калі гаворка ідзе пра найм менеджараў вышэйшага звяна, служба бяспекі можа нават абыходзіць іх суседзяў у пошуках інфармацыі. Адкуль я гэта ведаю — была ў мяне нейкая прыватная размова з выканаўчым дырэктарам банка, ён мне пра такую праверку і распавёў».
Сітуацыі, калі айцішніка запрашае аддзел, а супрацоўнікі бяспекі «зарубаюць» — суцэльная з’ява ў банках. Мясцовыя распрацоўшчыкі пры гэтым у шоку: добрага спецыяліста цяжка знайсці — упрошваеш, круцішся вакол кандыдата… А потым — раз, і адмова ад службы, якая з ім працаваць не будзе.
Аднойчы мяне запрасілі працаваць у адзін буйны банк. Я прайшоў пяць сумоўяў: і са службай бяспекі, і з псіхолагам, і нейкія тэсты, затым інтэрв’ю з кіраўніком, а пасля — з яго кіраўніком. Карацей, маса праверак. І пасля ўсяго гэтага праз 1,5 месяца старшыня праўлення проста не падпісаў загад. Без тлумачэння прычын. І такое бывае.
У майго сябра працэс працаўладкавання ўвогуле заняў рэкордныя 4,5 месяца. Кожны тыдзень яго кармілі абяцаннямі. Праз два месяцы ён знайшоў працу і выйшаў на новае месца — але тым нічога не сказаў, вырашыў «гульню дагульваць». Ну і так, праз 4,5 месяца прыйшла адмова. Гэта быў банк, які на той момант купіў «Сбер». І працэс працаўладкавання ішоў праз Маскву: спачатку ў Мінску кандыдата разглядалі пад лупай, потым — яшчэ і там. І ўсе сумоўі нанова — толькі ўжо з маскоўскімі эйчарамі.
«Рабілі з чалавека «барабан» — прымушалі стукаць на калег»
Працаўладкоўваючыся ў банк, ты павінен разумець, што гэта, па сутнасці, — карпарацыя, і яна працуе па сваіх правілах. І некаторыя з іх вызначае менавіта служба бяспекі.
Я пяць гадоў працаваў у такім месцы, якое цяпер назваў бы філіялам турмы. Умовы былі вельмі жорсткія: за супрацоўнікамі вялося ўсебаковае назіранне. За кожнай структурай — аддзелам, дэпартаментам — у нас (і шмат дзе яшчэ) стаяў куратар ад бяспекі. Магу сказаць, што куратары бываюць розныя, і кожны на свае абавязкі глядзіць па-свойму. Хаця, вядома, асноўную лінію ўсё ж вызначае кіраўнік службы бяспекі.
Канешне, табе варта разумець з самага пачатку, што твой куратар надзелены пэўнай доляй улады над табой. Негалосна гэта твой другі начальнік.
Калі ты ведаеш, з якой структуры прыйшоў у банк куратар, і тым больш яго кіраўнік, — можаш хоць часткова ўявіць, што ў яго ў галаве. Паверце, гэта могуць быць як інтэлігентнейшыя людзі, так і [censored].
Я асабіста ўжо на пачатку кар’еры зразумеў вось што: былых сілавікоў не бывае. 25 гадоў у «органах» (а ў кагосьці і больш) змяняюць свядомасць — нават у банку яны будуць паводзіць сябе гэтак жа. Гэта ўжо іх сутнасць.
Я не раз пераконваўся, што такія людзі ўпэўнены, што існуе толькі два меркаванні: іх уласнае і «няправільнае» (асабліва гэта ўласціва тым, хто і на папярэдняй працы меў рэальную ўладу). Спрачацца з імі бессэнсоўна, нешта даказваць таксама — логіка для іх нішто. Лепш адразу згадзіцца і прызнаць сваю віну (нават калі ты ні ў чым не вінаваты).
А яшчэ трэба разумець, што ў іх у галаве працуе вядомая «палачная сістэма». І ў якіх бы добрых адносінах ты ні быў са сваім куратарам ці іншымі супрацоўнікамі службы бяспекі, яны ўсё роўна ў любы момант могуць прынесці цябе ў ахвяру дзеля «пунктаў». Асабліва калі заканчваецца кантракт і трэба зарабіць сабе яшчэ «зорачак». Так, магчыма, вы добра кантактавалі, і ты нават дапамагаў яму па дружбе. Але гэта не гарантыя, што ён не падставіць цябе заўтра, не «раскруціць» на якой-небудзь драбязе.
У адным буйным банку, дзе я працаваў, практыкаваўся такі падыход: супрацоўнікі службы час ад часу лавілі кагосьці на дробязях (а то і самі падстаўлялі) — і рабілі з яго «барабан», як яны гэта называлі. Іншымі словамі, прымушалі «стукаць» на калег, пісаць даносы. Мы здагадваліся, а нярэдка нават дакладна ведалі, хто ў нашай камандзе дакладваў куратарам.
«Узяла працу дадому, а справу раскруцілі, быццам украла сакрэты на мільёны даляраў»
У банках заўсёды шмат інструкцый — супрацоўнікі іх падпісваюць, нават не чытаючы (а там жа дзясяткі старонак). І дарма.
Яшчэ ў эру да з’яўлення месенджараў у нас была інструкцыя, якая забараняла супрацоўнікам пасылаць з працоўнай пошты паведамленні не па працы — скажам, сваяку. І вось на гэтым многіх «лавілі».
У мяне таксама на пачатку кар’еры быў інцыдэнт. Цяпер я ўжо ўспрымаю гэта з гумарам, а тады было вельмі непрыемна. Літаральна за нейкую дробязь узялі: я адправіў са службовай скрыні ліст сваячцы. Шэсць слоў усяго: «Прывітанне! Як справы? Даехала мама?» — яна з’ехала ў госці ў іншы горад.
Але праз некалькі дзён мяне выклікалі ў спецыяльны пакой — на размову. І ўсё па класіцы допыту: табе як бы між іншым свеціць у твар лямпа, а за ёй сядзяць два чалавекі, і адзін такі мілы, а другі вельмі суровы. Другі наязджае: «Што ты нарабіў?» Першы апраўдвае: «Ды не, ён добры хлопец. Я яго ведаю…» І абодва чакаюць, што ты зараз зломішся і раскажаш значна больш, чым яны маглі б уявіць.
Я «ўключыў дурня» — спачатку проста адказваў, што не разумею, пра што гаворка. А калі мяне ткнулі носам: маўляў, яны чыталі маю перапіску, і я ў ёй перадаваў важныя звесткі трэцім асобам (амаль што камерцыйную таямніцу), я так здзівіўся: «А ў чым камерцыйная таямніца?» Яны сказалі: «Тут шыфраванае паведамленне. І наогул ты не меў права пісаць са службовай пошты».
У выніку мяне прымусілі напісаць тлумачальную, якая лягла ў маю асабовую справу, — і калі б у мяне яшчэ былі «праколы», я мог бы апынуцца на кручку ў службы бяспекі.
Пра падобныя выпадкі, дарэчы, я чуў і ад калег.
Або вось яшчэ: быў у нас забарона на вынас з офіса любой інфармацыі на электронных носьбітах. То-бок хочаш ты, напрыклад, скапіяваць файл, каб папрацаваць дома — ведай, што ў той момант, калі ты ўставіш флэшку ў USB-порт, пра гэта адразу даведаюцца прадстаўнікі бяспекі і зафіксуюць інцыдэнт.
Неяк у нас маладая супрацоўніца затрымалася на працы — і а 20:00 яе пачала выганяць служба бяспекі, маўляў, яна знаходзілася так позна на тэрыторыі ахоўваемага аб’екта (хоць па сутнасці гэта звычайны офіс). Добра, яна ўзяла працу дадому — з лепшых памкненняў. Уставіла флэшку, скапіяваць некалькі файлаў — ніякай камерцыйнай таямніцы. Ужо праз некалькі хвілін флэшку адабралі на выхадзе з офіса, а справу раскруцілі так, быццам дзяўчына ўкрала сакрэты на мільёны даляраў.
Дарэчы, працуючы ў іншым банку, я неяк размаўляў з кіраўніком службы бяспекі — і распавёў яму гісторыю пра супрацоўніцу з флэшкай. А ён у адказ: «Ой, ведаю. У мяне ў тым банку сваячка працавала — і па такой жа схеме пракалолася. Давялося па сваіх каналах звязвацца з іх куратарамі, каб не цкавалі дзяўчыну». Уяўляеце сабе такое?
Таксама ў банках бывае забаронена перасылка камерцыйнай інфармацыі. Інструкцыя патрабуе, каб любая камерцыйная прапанова адпраўлялася зашыфраваным архівам, а пароль да яго — у асобным паведамленні. Да нас прыйшла працаваць новая супрацоўніца, якая была не ў курсе — і нешта там паслала нейкаму падрадчыку.
Служба бяспекі адразу склала пратакол і ўзяла яе «ў абарот». […] Ведаю, што людзей натуральна даводзяць да істэрык.
Хачу адзначыць, што як і любая служба ў якой заўгодна карпарацыі, супрацоўнікі бяспекі функцыянуюць на аснове бюджэту. Чым больш у іх патрэбы, тым большы бюджэт выдзяляецца.
Адпаведна, ёсць сэнс праяўляць запал — бо можна атрымаць яшчэ людзей, тэхніку і г.д. Я асабіста гадамі назіраў, як раслі службы бяспекі банкаў — о-го-го як! Часам гэта нават станавілася праблемай.
Канешне, людзі таксама прыстасоўваліся. У нас, напрыклад, ніхто, сыходзячы дадому, не пакідаў нічога на працоўным стале (яны стаялі дзівосна чыстыя) — усё хавалі ў тумбачкі. А чаму — дык таму што прадстаўнікі службы бяспекі пасля твайго сыходу маглі зайсці і сабраць усё са сталоў, прааналізаваць і падаць наверх: вось такая камерцыйная інфармацыя магла выйсці за межы. Маўляў, гэтыя даныя ж любая прыбіральшчыца магла падгледзець — а то і забраць з сабой важныя дакументы. Ха, дый ёй (і ўсім астатнім) трэба было прайсці некалькі кардонаў і кучу відэакамер на сваім шляху.
Пра відэакамерах таксама ёсць гісторыя. У нас на тэрыторыі паліць было нельга — і нашы хлопцы хадзілі дыміць на прахадную. Дык вось службе бяспекі нешта стукнула: цэлы месяц яны здымалі і запісвалі, хто колькі хвілін паліць падчас працы. Склалі цэлую табліцу — падалі наверх. І ўсіх нашых курыльшчыкаў пазбавілі прэмій. Зразумела, што ніхто з калег курыць не кінуў — проста сталі хадзіць туды, дзе няма камер. Прычым разам з тымі ж куратарамі.
+1 гісторыя пра эга. «Нас павінны баяцца»
Паехалі мы неяк на турзлёт. Намётаў было менш, чым людзей — усе жылі па два-тры. Куратара ад службы бяспекі размясцілі з маладым супрацоўнікам.
І вось раніца. Мы снедаем у агульным шатры. Куратар ужо пад шафэ — апракінуў пры нас шклянку гарэлкі. І тут ён кажа, звяртаючыся да свайго маладога суседа: «Славік, чуеш, у мяне там у намёце важныя дакументы засталіся — ідзі сядзь там і вартуй, каб ніхто не скраў». Хлопец нават плячом не павёў — ну, п’яны чалавек. Той паўтарае яшчэ раз. І яшчэ. Славік устаў — і сышоў.
Побач з куратарам сядзеў выканаўчы дырэктар: «Што ты прыстаеш да хлопца?» А той адказвае: «Нас, куратараў бяспекі, павінны баяцца!» І тут дырэктар выдае: «Я не павінен цябе баяцца. Ты пастаўлены тут ахоўваць мой спакой і сон».
Па вяртанні ў Мінск, казалі, ён яшчэ ўсё выказаў кіраўніку службы бяспекі.
Для справядлівасці варта сказаць, што служба бяспекі важная і патрэбная — у фінансавай сферы без яе ніяк. І некаторыя, з кім я працаваў, даказвалі гэта не словамі, а справамі. Але, на жаль, у гэтым медалі, як і ва многім, — два бакі.