Uładzimir Niaklajeŭ za try kastryčnickija dni napisaŭ ašałamlalnuju paemu «Vavuki»

Vavuki

Taćcianie Proćka

Ja ŭ Kreva jechaŭ. Da siabie samoha.
Była mnie zvykłaj kreŭskaja daroha,
Było spakojna, cicha na dušy,—
I raptam chatku ja kala šašy
Ubačyŭ niedaloka ad Vavukaŭ,
Dzie nie było raniej jaje… Pastukaŭ,
Spytali: «Hania, my jaho čakali?»
«Nie, — adkazała Hania. — Nie jaho».
«Ty ŭžo sama nie viedaješ, kaho
Čakaješ…» — za dźviaryma praburčali.
I zaprasili: «Vy zachodźcie ŭ chatku.
Na Haniu nie zvažajcie, bo varjatka».
Ja na paroh stupiŭ. Viali z paroha
Dźvie leśvicy. Uniz i ŭvierch viali.
A bolš u chatcy nie było ničoha.
«Tak, nie zvažajcie, — byccam z-pad ziamli
Skazała Hania. — Bo strałoj paraniu,
Ja serca vaša, a dušu zhublu,
Kali vy zakachajeciesia ŭ Haniu.
Nie pakachajcie! Ja nie vas lublu».
«Taho, kaho ty lubiš, ci zabili,
Abo jašče nie naradziŭsia toj…» —
Skazaŭ starečy Hołas, i ŭ pustoj
Chacinie pad Vavukami zavyli,
Niby zimoj hałodnyja vaŭki,
Zaviei, ściužy, vietry, skraźniaki,
I tak uzvyŭ hałodny hołas Hani,
Jak z hoładu vaŭčyca vyje ŭrańni
Va ŭsie niabiosy i ziamnyja dali:
«Nikoha va ŭsim śviecie nie kachali
Tak, jak siabie kachaju ja sama
Kachańniem tym, što nie minaje marna,
I jak vysoka, jak samaachviarna
Mianie kachaje toj, kaho niama!»
«Ja ž vam kazaŭ: varjatka», — moviŭ Hołas.
I raptam ja adčuŭ vaŭčyny hoład
I ŭ horle bol taki, što ledź stryvaŭ,
Kab nie zavyć!.. «Dyk ja jaho spatkaŭ», —
Skazaŭ skroź bol.
«Kaho?» — spytała Hania.
«Taho, kaho niama».
Stary spytaŭ: «Kaho?..» —
A Hania zakryčała: «Ty jaho
Nie moh spatkać, bo nie spaznaŭ kachańnia,
Nie źviedaŭ vyšyni, jakaja ŭ im,
Jakaja ź niebam, jak adno ŭ adnym,
Dzie tak vysoka, što nie roźnić voka
Pačatak i kaniec, dzie źlity dal i bliź,
I dzie idzieš nie blizka ci daloka,
A tolki źnizu ŭvierch — i tolki źvierchu ŭniz!»
«Zaŭsiody i paŭsiul, — pačuŭsia Hołas znoŭ, —
Jość dal dla čarviakoŭ i vyś dla karšunoŭ,
I ci kachaješ ty, ci nienavidzieš,
Kali idzieš da niebaschiłu, pryjdzieš
Urešcie rešt tudy, adkul pajšoŭ.
Taki tvoj šlach ziamny…»
«Ty možaš vybrać zorny…
Ci bieły koršun ty, ci koršun čorny,
Ci čorny koršun ty, ci koršun bieły, —
Zavaražbiła Hania i ŭźlacieła… —
Stupi na leśvicu!..»
«Skažy mnie, na jakuju?!.»
«Lubuju vybiraj!..»
I ja stupiŭ na tuju,
Što ŭvierch viała…
O, jak jaje chistała!..
Jak byccam ni na čym jana stajała —
Na tym, čaho niama!..
«Tak śviet uvieś staić, —
Skazaŭ stary. — Nibyta ni na čym.
I ŭsie my ŭ im, jak ni na čym, staim».
«Stupiŭ, dyk padymajsia!» — padała
Ruku mnie Hania…
Leśvica viała
Vyšej, vyšej — kanca joj nie było…
«Vuń tam, naviersie, dzie ŭ śviatle śviatło,
Jon adpuściŭ ruku maju, sarvaŭsia, —
Skazała Hania. — Tam ty ź im spatkaŭsia,
Kali napraŭdu ty spatkaŭsia ź im».
«Čamu jon adpuściŭ?.. Jon pabajaŭsia
Vyšej padniacca?..»
«Nie, nie pabajaŭsia.
Tam nie ŭstajać było ŭžo nam dvaim.
Nichto jašče ŭdvaich na miescy tym
Nie vystajaŭ. Adzin — abo adna!..»
I vyrvała svaju ruku
z majoj ruki
jana!
«Jon byŭ najlepšy z tych, chto byŭ taboj! —
Jana kryčała ź leśvicy pustoj,
Ź jakoj uniz uśled za mnoj źlatała. —
Ja viedała! Ja ad pačatku znała,
Što hetym skončycca!..»
«Adkul ty znać mahła?!.»
«Bo ŭ im žyła! Paśla ŭ tabie žyła!
I ŭbačyła, što ty nie stanieš im,
I što nie žyć vam adnamu ŭ adnym!
I ty zabiŭ jaho! Zabiŭ jaho ŭ sabie!..»
«Jana ŭvieś čas, — skazaŭ stary, — dziaŭbie
Adno i toje. Nie pieradziaŭbać…
Narodžanyja my, kab zabivać
Siabie ŭ sabie raniej, čym pryjdzie śmierć,
Ale našto praz heta varjacieć?
Najprostaje žyćcio ŭ svajoj asnovie,
Na vybar — tolki dva šlachi ŭ žyćci:
Uvierch — kab padymacca da lubovi,
I ŭniz — kab da nianaviści iści».
Ja ŭžo spuskaŭsia ŭniz. Hłyboka pada mnoj
Ciamnieła dno — i dno było ziamloj,
I Hania joj była, i z dna, ź jaho ciamna
Ciažarnaj padymałasia jana,
I, jak Ziamla, žyvot jaje kruhleŭ,
Jakim jana kazała naraśpieŭ:
«Ja dumała: kachańnie nas minie,
Dy nie minuła, voś jano ŭva mnie,
My ŭ vyšyni jaho šukali nie darma,
Ciapier jano tam jość, choć nas z taboj niama…»
Ja varjacieŭ!.. Nie, tak nie moža być!..
«Narodžanyja my, kab naradzić
Siabie ŭ sabie raniej, čym pryjdzie śmierć,
Ale našto praz heta varjacieć? —
Pačuŭsia ŭ Hani Hołas. Słova ŭ słovie!.. —
Najprostaje žyćcio ŭ svajoj asnovie,
Na vybar — tolki dva šlachi ŭ žyćci:
Uvierch — kab padymacca da lubovi,
I ŭniz — kab da nianaviści iści».
Spres toje samaje! Ziamla i nieba spres!..
Ale ŭ tych samych słovach inšy sens
Tak prastupaŭ, niby rastok, kali
Jon prastupaje z tajamnic ziamli,
Ci jak dzicia źjaŭlajecca z ułońnia…
«Davoli, Hania… Dosyć na siahońnia, —
Ziamla skazała Hołasam spradviečnym. —
Amal usio, što ŭ sile čałaviečaj
Adčuć i vytryvać, adčuŭ jon i stryvaŭ…»
«Nie ŭsio jašče… Jašče jon nie skazaŭ…»
«Čaho jon nie skazaŭ?..»
«Ci tak mianie žadaŭ,
Ci tak kachaŭ mianie, jak ja jaho kachała?..»
Ja vyjšaŭ z chaty…
Ściuža zamiatała,
Darohi — nie prajechać, nie prajści!
«Na vybar — tolki dva šlachi ŭ žyćci», —
U skroniach biłasia. Kružyłasia zavieja,
I ja kružyŭ, nie pomniŭ: chto ja, dzie ja? —
Z pahorkaŭ padaŭ, pa łahčynach bieh,
Kidaŭsia źvierchu ŭniz i źnizu ŭvierch,
Adčaju poŭny, poŭny žalu, skruchi,
Jak śnieham poŭnyja zaviei, zaviruchi,
I ŭ tych zaviejach, ściužach, zaviruchach
Uśled mnie vyli ŭsie vaŭki ŭ Vavukach.

23-25 kastryčnika, Šviecyja, Łund.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0